Informacje praktyczne

Sektor naukowo-popularny

Epidemia koronawirusa. Lekarze odpowiadają na Wasze pytania

Dostajemy od Was wiele zapytań, związanych z zachowaniem bezpieczeństwa i funkcjonowaniem kliniki Przylądek Nadziei w tych trudnych chwilach. Specjaliści z Przylądka Nadziei odpowiadają.

Ważne informacje dotyczące COVID-19 dla dzieci i młodych dorosłych z chorobą nowotworową w trakcie leczenia

przygotowała dr Anna Panasiuk, onkolog i hematolog dziecięcy z Oddziału Immunoterapii, Przeszczepiania Szpiku i Terapii Genowej kliniki Przylądek Nadziei.

Co to jest COVID-19?

Koronawirus (COVID-19) to nowy szczep koronawirusa zidentyfikowany po raz pierwszy w grudniu 2019 r. w mieście Wuhan w Chinach.
Każdego dnia otrzymujemy nowe informacje na temat biologii wirusa, jego struktury, możliwości wykrywania, przebiegu choroby oraz możliwych następstw. Sytuacja szybko ewoluuje, wymaga dokładnego monitorowana, a ryzyko nabycia wirusa jest obecnie na całym świecie bardzo wysokie.

Jak się rozprzestrzenia?

Wirusy podobne do koronawirusa rozprzestrzeniane są przez kropelki wyrzucane podczas kaszlu i kichania, ale również normalnego mówienia. Kropelki te spadają na osoby znajdujące się w pobliżu i mogą być bezpośrednio wdychane lub przenoszone przez ręce, w przypadku dotknięcia twarzy. Dodatkowo istnieją dowody naukowe na wydalanie wirusa ze stolcem, nawet długo po przechorowaniu.

Jakie są objawy?

Objawy nowego koronawirusa (COVID-19) obejmują kaszel, gorączkę, duszność lub objawy grypopodobne (bóle mięśniowo-kostne, kichanie), u części pacjentów rozwija się biegunka, mogą występować nudności i wymioty. Obecne dowody wskazują, że większość przypadków, szczególnie u dzieci, wydaje się przebiegać łagodnie.

Czy jest dostępne leczenie?

Obecnie nie ma ani leku ani szczepionki zapobiegającej ostrej chorobie układu oddechowego COVID-19. Najlepszym sposobem zapobiegania infekcji jest unikanie narażenia na wirusa. Nie wykazano jeszcze skuteczności leków przeciwwirusowych ani innych wspomagających przeciwko koronawirusowi, chociaż środowisko naukowe na całym świecie pracuje nad możliwościami terapeutycznymi.

Jak koronawirus może wpłynąć na moje dziecko, które jest leczone na nowotwór?

Obecnie wydaje się, na podstawie dostępnych danych, że infekcja przebiega łagodniej u dzieci niż u dorosłych. Jednak dzieci i młodzież poddawani leczeniu przeciwnowotworowemu mają osłabiony układ odpornościowy, co utrudnia organizmowi zwalczanie infekcji, takich jak COVID-19. Ważne jest, aby zarówno dzieci z chorobą nowotworową, jak i ich rodziny, postępowały zgodnie z instrukcjami, które pozwalają chronić się na tyle, na ile jest to możliwe.

Jakie środki ostrożności powinniśmy podjąć?

Zarówno dzieci i młodzież poddawani leczeniu, jak i ich rodziny, powinny być zaznajomione z następującymi środkami ostrożności dotyczącymi zakażeń:

Często myj ręce – mydłem i wodą przez co najmniej 30 sekund. Jeżeli nie są dostępne, użyj środka do dezynfekcji rąk, który zawiera co najmniej 60% alkoholu.
W miarę możliwości staraj się pomagać dziecku w unikaniu dotykania oczu, nosa i ust nieumytymi rękami.
Unikaj bliskiego kontaktu z osobami, o których wiadomo, że są chore, podejrzane o zakażenie lub na kwarantannie.
W trakcie kaszlu lub kichnięcia dziecka staraj się zakryć jego usta chusteczką, którą następnie wyrzuć do kosza. Umyj po tej czynności ręce wodą z mydłem.
Czyść i dezynfekuj często dotykane przedmioty i powierzchnie w domu (klamki, uchwyty szafek, łazienka, kuchnia).
Unikaj środków transportu publicznego, publicznych toalet, parków i placów zabaw.

Najbezpieczniej jest obecnie pozostawać w domu.

Czy powinniśmy nosić maski na twarz, aby uchronić się przed infekcją?

Maski na twarz odgrywają bardzo ważną rolę w warunkach klinicznych, takich jak szpitale. Maski na twarz muszą być noszone prawidłowo, często zmieniane, odpowiednio nakładane i bezpiecznie usuwane, aby były skuteczne. W związku z bardzo szybkim rozprzestrzenianiem się wirusa oraz przebiegiem skąpoobjawowym u wielu osób, zalecamy by dzieci leczone z powodu nowotworów oraz ich opiekunowie poruszali się poza domem w maskach ochronnych (np. bawełnianych czy przeciwsmogowych).

Co powinienem zrobić, jeśli u mojego dziecka wystąpi gorączka lub inne objawy?

Jeżeli u dziecka wystąpi gorączka, należy przestrzegać standardowych wskazań dotyczących hospitalizacji. Priorytetowy jest kontakt telefoniczny z kliniką na numery podawane na kartach wypisowych. Nie należy przyjeżdżać do Przylądka Nadziei bez ówczesnego powiadomienia personelu lekarskiego, gdyż może to znacznie utrudnić i wydłużyć ewentualne postępowanie terapeutyczne!

Jeśli obawiasz się, że Twoje dziecko ma objawy COVID-19 lub miało potwierdzony kontakt z chorym na COVID-19, ważne jest, aby poinformować szpital jeszcze przed przyjazdem, celem dokonania niezbędnych procedur.

Czy COVID-19 wpłynie na podaż leków mojego dziecka?

W obecnej chwili mamy dostępne wszystkie leki. Niestety sytuacja jest dynamiczna i nie jesteśmy w stanie przewidzieć co przyniosą nam kolejne miesiące pandemii. Dołożymy natomiast wszelkich starań by zaplanowane terapie przebiegały zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami.

Co z wizytą mojego dziecka w szpitalu?

Obecnie wstrzymaliśmy wszystkie planowe kontrole u dzieci po zakończonym leczeniu, w tym centrum konsultacyjne OnkoMocni. Dzieci realizujące cykle chemioterapii są zapraszane do Przylądka po telefonicznym potwierdzeniu wizyty, najczęściej w przededniu hospitalizacji, po wykluczeniu infekcji. Podczas niezbędnych kontroli dziecko może przybywać w Przylądku tylko z jednym, zdrowym Rodzicem. Odraczane są wszystkie badania obrazowe, od których nie zależy postępowanie terapeutyczne.

Co jeśli w naszym szpitalu są inni pacjenci z podejrzeniem koronawirusa? Czy będą stanowić zagrożenie dla mojego dziecka?

Wszystkie testy u osób podejrzanych o infekcję koronawirusem przeprowadzane są zgodnie z przepisami w wyznaczonych placówkach. Wszyscy podejrzani o zakażenie pacjenci pozostają w izolacji, z dala od innych części szpitala, a także w izolacji wracają do domu. Jeśli stan kliniczny dziecka na to nie pozwala, dzieci są kierowano na oddział zakaźny, gdyż nie ma możliwości ich hospitalizacji w Przylądku Nadziei. Wszelkie urządzenia i sprzęty mające kontakt z podejrzanymi o zakażenie pacjentami w specjalnie do tego przeznaczonej izolatce są odpowiednio czyszczone. Bezpieczeństwo Pacjentów i ich Rodziców jest naszym najwyższym priorytetem, dlatego wdrożyliśmy w Przylądku procedury mające na celu ograniczenie ryzyka zakażenia.

Pytania do dra Grzegorza Dobaczewskiego

Jakie ryzyko zachorowania na COVID-19 mają dzieci po zakończeniu leczenia onkologicznego?

To zależy od okresu kiedy chory zakończył leczenie. Im dalej od chemioterapii tym lepsza odporność i mniejsze ryzyko zachorowania. Wszystkich obowiązuje izolacja i przestrzeganie zasad higieny.

Czy mogę dodatkowo zabezpieczyć przed zarażeniem dziecko w trakcie terapii, kiedy jesteśmy w domu?

Poza podstawowymi czynnościami higienicznymi i zachowaniem zdrowego rozsądku, nie ma dodatkowej metody, ani dodatkowych leków. Trzeba postępować tak jak reszta społeczeństwa – trzymać się z daleka od źródeł infekcji.

Jesteśmy teraz z córką na przepustce w domu. Czy wietrzenie mieszkania jest bezpieczne?

Jest bezpieczne. Zmniejsza ilość drobnoustrojów w powietrzu i ich koncentrację. Trzeba tylko uważać na bardzo duże skoki temperatur – jeżeli jest bardzo zimno to nie przebywać w wietrzonym pomieszczeniu.

Czy koronawirus dla dziecka po usunięciu śledziony jest tak samo niebezpieczny jak bakterie otoczkowe?

Pacjenci po usunięciu śledziony prawdopodobnie nie są bardziej narażeni. Pewnie zależy to od czasu, jaki minął po zabiegu. Można powiedzieć, że nie wymagają szczególnego postępowania.

Czy któraś z przebytych w przeszłości terapii onkologicznych powoduje, że jest się teraz w grupie wysokiego ryzyka?

Chemioterapia i okres bezpośrednio po jej zakończeniu (zwykle do roku) mogą znajdować się w grupie ryzyka.

Jak możemy uzyskać receptę na leki przepisane przez lekarza Przylądka Nadziei?

Jeżeli leki się kończą, trzeba się zgłosić do lekarza POZ lub rodzinnego, który przez telefon może państwu podyktować PIN do recept i takie recepty wypisać.

Pytania do prof. Krzysztofa Kałwaka

Czy przeszczepienia w dobie koronawirusa są wykonywane zgodnie z planem?

Klinika funkcjonuje normalnie. Przeszepienia wykonujemy zgodnie z planem. Nie ma żadnych opóźnień.

Jak wygląda dostępność dawców do przeszczepień?

Nie mamy problemów z dostępnością dawców. Tu apel do naszych polskich dawców: NIE WYCOFUJCIE SIĘ! Pobrania komórek macierzystych szpiku i z krwi obwodowej są bezpieczne. W ośrodkach transplantacyjnych zachowane są wszelkie środki bezpieczeństwa i nic Państwu nie grozi.

Sytuacja z dawcami zagranicznymi również wygląda dobrze.

Jak wygląda transport materiału przeszczepowego zza granicy?

Z udziałem Ministerstwa Zdrowia i Poltranspolantu rozwiązujemy wszystkie problemy. Jeśli pobranie komórek ma miejsce w Niemczech, kurier przywozi komórki do Słubic i tam przekazywane są polskiemu kurierowi.

Czy laboratoria wykonujące typowanie HLA i dobierające dawców pracują normalnie?

Tak, nie ma żadnych opóźnień.

Czy mamy plan B w przypadku zmniejszenia dostępności do dawców zagranicznych np. z USA?

Sytuacja epidemiologiczna może się pogorszyć. Jesteśmy na to przygotowani. W razie braku dostępności dawców niespokrewnionych, mamy dawcę haploidentycznego i takie przeszczepy bezpiecznie wykonujemy w klinice.

Jak funkcjonuje obecnie Poradnia Przeszczepowa?

To zrozumiałe, że musieliśmy troszeczkę przeorganizować pracę. Odwołujemy pacjentów, którzy nie wymagają pilnej kontroli. Dzieci, które miały przeszczep niedawno lub mają powikłania do kontroli są zapraszane.

Czy można określić orientacyjnie, po jakim czasie od przeszczepu pacjent już nie jest w grupie wysokiego ryzyka?

Większość dzieci już rok po HSCT nie jest w grupie wysokiego ryzyka COVID, szczególnie jeśli odstawiona jest immunosupresja a odnowa immunologiczna jest prawidłowa (dziecko nie wymaga substytucji immunoglobulin, nie ma cech GvHD).

Pytania do prof. Bernardy Kazanowskiej

Jak długo potrwa zakaz odwiedzin w Przylądku Nadziei?

Trudno to w tej chwili określić. Zakaz będzie obowiązywać tak długo, jak będzie istniało ryzyko nowych zarażeń. Pandemia może potrwać nawet kilka tygodni. Decyzja o odwołaniu zakazu odwiedzin zostanie ogłoszona dopiero wówczas, kiedy nie będzie już żadnego zagrożenia dla dzieci.

Mamy wyznaczony termin kontroli w klinice. Czy powinniśmy przyjeżdżać?

Każdego dnia lekarze sprawdzają, które dzieci mają przyjechać do szpitala dziennego w Przylądku Nadziei. Analizują epikryzę i zalecenia. Jeżeli termin można przełożyć, to lekarze z Przylądka Nadziei zadwonią do opiekuna i przekażą taką informację.

Jeśli takiej informacji nie będzie, to znaczy że termin kontroli jest aktualny i można przyjechać. Dla pewności, od godziny 11.00 do 13.00 można zadzwonić do kliniki i potwierdzić termin.

Jak mamy się pilnować na co dzień, gdy mamy dziecko onkologiczne?

Trzeba zachować tak zwany reżim epidemiologiczny. Dzieci trzeba izolować od skupisk ludzi. Nie zabierać do sklepu, galerii itp. Można wychodzić na spacer, do parku, albo do ogródka, pod warunkiem, że nie będzie kontaktu z innymi osobami.

Czy w obecnej sytuacji mam szczepić dziecko, które według zaleceń musi odnowić szczepienia po przebytym nowotworze?

W obecnej sytuacji epidemiologicznej lepiej, żeby dziecko nie było szczepione.

W internecie pojawiają się informacje, żeby dzieciom nie zbijać gorączki ibuprofenem.

Te informacje nie są w 100% potwierdzone, jednak prosimy o posługiwanie się paracetamolem. Paracetamol jest dla dzieci bezpieczny.

Prosimy też, żeby nie podawać leków przeciwgorączkowych przy temperaturze poniżej 38 stopni. A w sytuacji, kiedy dziecko nie reaguje na paracetamol, prosimy o kontakt z kliniką – personel ułatwi przyjazd do Przylądka Nadziei.

Czy to prawda, że w Przylądku Nadziei powstanie oddział dla dzieci z koronawirusem?

Nie ma takich zaleceń, ani takich planów. Jest natomiast wydzielona sala z osobnym wejściem na parterze, na oddziale pediatrycznym. Tam będą przyjmowani pacjenci, którzy przyjadą do kliniki z gorączką. W przypadku podejrzenia koronawirusa, będą przenoszeni do Kliniki Pediatrii i Chorób Infekcyjnych przy ul. Chałubińskiego.

Zalecenia dla pacjentów i opiekunów

Pacjenci w trakcie leczenia podtrzymującego ostrej białaczki limfoblastycznej którzy do tej pory wykonywali kontrolne badania morfologii raz w tygodniu obecnie, w przypadku dotychczas stabilnych parametrów morfologii krwi, proszeni są o wykonywanie oznaczeń morfologii krwi co 2-3 tygodnie lub w razie wystąpienia objawów niepokojących (krwawienie z nosa/dziąseł, wybroczyny, nadmierne siniaczenie, bladość, apatia, gorączka).

Zalecenia dotyczące sposobu kontrolowania dzieci z utrzymującą się małopłytkowością:

W przypadku obniżonej, ale stabilnej liczby płytek (płytki krwi w 2 poprzednich badaniach >50 tys> – dziecko wyłącznie do obserwacji (oglądanie skóry i śluzówek pod kątem występowania wybroczyn, wylewów, krwawień), brak wskazań do wykonywania morfologii krwi, najbliższa kontrola za 1-1,5 miesiąca
W przypadku niższych wartości płytek, ale stale w zakresie 30 – 50 tys – kontrola morfologii 1x/3 tygodnie i w przypadku pojawienia się wybroczyn na skórze, śluzówkach lub widocznych krwawień)
Przy liczbie płytek < 20 tys. kontakt z kliniką w godzinach 11.00-13.00 lub z lekarzem dyżurnym – celem konsultacji z lekarzem i w celu ustalenia dalszego postępowania:
- tel. 885 852 282 (dla pacjentów Oddziału Onkologii i Hematologii)
- tel. 885 852 283 (dla pacjentów Oddziału Przeszczepowego)
- tel. 662 238 260 (numer komórkowy)

Zalecenia dla pacjentów i rodziców dzieci z guzami litymi:

W jakich sytuacjach i kiedy po podaniu cyklu chemioterapii wykonywać morfologię podczas pobytu w domu?

W aktualnej sytuacji epidemiologicznej prosimy o wykonywanie koniecznych badań w sytuacji pogorszenia się stanu dziecka: osłabienia, bladości, apatii, objawów skazy krwotocznej, podwyższonej temperatury, uwzględniając również doświadczenia wynikające z poprzednich bloków chemioterapii.

W jaki sposób dostarczyć próbkę krwi do laboratorium wykonującego badanie?

Optymalnym rozwiązaniem jest pobranie krwi do badań podczas wykonywania pielęgnacji wkłucia i dostarczenie jej do laboratorium bez udziału pacjenta, najlepiej w godzinach, gdy nie ma tam wielu osób.

Przekazując próbkę krwi do badań prosimy opiekunów dziecka o zachowanie szczególnej higieny i aseptyki w kontakcie z przedmiotami w laboratorium.

Kiedy włączyć/odstawić czynniki wzrostu granulocytów (Accofil, Nivestin)?

Zasadność włączenia i odstawienia czynników wzrostu granulocytów (Accofil, Nivestin) będzie ustalana z każdym pacjentem indywidualnie, podczas wypisu dziecka do domu po każdym cyklu chemioterapii.

Jak wygląda kwestia przyjęć do oddziałów kliniki w celu podania cyklu chemioterapii lub wykonania badań obrazowych koniecznych do podjęcia decyzji o dalszym leczeniu?

Przyjęcia na oddział celem podania cyklu chemioterapii lub wykonania badań obrazowych koniecznych do podjęcia decyzji o dalszym leczeniu będą ustalane indywidualnie w porozumieniu z lekarzem Kliniki.

Dzień przed planowanym przyjęciem do Kliniki celem podania chemioterapii prosimy o kontakt z lekarzem Kliniki optymalnie w godzinach 11.00-13.00 na numer lekarza dyżurnego: